Op vrijdag 19 oktober organiseerde de Alexianen Zorggroep Tienen in het Provinciehuis Leuven de studiedag ‘Herstelbenadering in de ouderenzorg: what’s in a name?’. In de geestelijke gezondheidszorg kent de herstelbeweging enorme opgang. Het ontstond vanuit de patiënten, als reactie tegen de ‘verzakelijking’ van de zorg, met de klemtoon op hoop, op de vraag: ‘hoe vind ik, ondanks mijn psychische kwetsbaarheid, toch weer zin in het leven…?’ Stilaan komt deze beweging ook op gang in de ouderenzorg.

Herstelbenadering: een sociale benadering

Vele zorgverleners en directies van woonzorgcentra voelen de nood om los te komen van het ‘medisch model’. Het wordt duidelijk dat een mens meer basisbehoeftes heeft dan wonen, eten en lichamelijk goed verzorgd worden. Elke mens, hoe oud of hoe kwetsbaar ook, heeft nood aan zingeving, perspectief, hoop… Elke mens heeft de behoefte iets voor de ander te betekenen.

Woonzorgcentra worden meer en meer geconfronteerd met ouderen die levensmoe zijn, voor wie het allemaal niet meer hoeft. De beeldvorming of framing in onze samenleving van zorgafhankelijke ouderen, van personen met dementie of van woonzorgcentra in het algemeen, is erg negatief en versterkt het gevoel van zinloosheid of moedeloosheid bij onze kwetsbare ouderen alsook bij vele zorgverleners…

Nood aan een ander kader

De herstelbenadering, die zijn sporen verdiende in de GGZ, is zo’n ‘ander kader’, tenminste als het op een juiste manier wordt begrepen. Het biedt hoop, zonder afbreuk te doen aan het lijden van mensen, geeft ruimte aan verlieservaringen en rouw. Het zet in op veerkracht en eigen regie, en stelt tegelijk de relationele dimensie van ons mens-zijn centraal. Het hersteldenken herinnert er ons aan dat we allemaal patiënt, cliënt, bewoner, hulpverlener, jong of oud, kwetsbare wezens zijn.

Dit besef begint ook langzaamaan in de samenleving door te dringen: meer en meer mensen worden zich ervan bewust dat het neoliberale, meritocratisch model is doorgeslagen en mensen overvraagd zijn. Er is een tegenstroom waar te nemen, waarbij er meer aandacht is voor de menselijke kwetsbaarheid. Mensen zoeken naar een nieuwe manier van zin.

Deze studiedag wil bijdragen aan het schrijven van zo’n nieuw verhaal. We hebben sprekers uitgenodigd die niet mee gaan met de stroom, deskundigen die de ‘gewone gang van zaken’ niet alleen kritisch in twijfel durven trekken, maar daar een ander verhaal tegenover stellen; die getuigen dat het, ook in de ouderenzorg, anders kan…

Onze ervaringsdeskundige, Nathalie Albert, zou normaal de spits afbijten, maar was geveld door een lastig virus en werd in extremis vervangen door Ann Callebert, eveneens ervaringsdeskundige én psychologe, die een schitterende inleiding in het hersteldenken gaf. Vervolgens konden we genieten van de inspirerende lezing van de Nederlandse professor Anne Mei Thé, die erg de nadruk legde op de beleving van personen met dementie, in het bijzonder op de noden die ze hebben in de beginfase van de ziekte en ze stelde ons haar visie op dementie voor, met name, de ‘sociale benadering dementie’. Na de pauze was het woord aan Els van Wijngaarden. Zij had het over levensmoeheid, een onderwerp waar zij een doctoraatsonderzoek aan gewijd had.

In de namiddag traden onze eigen pastores van de WZC op: Lyndsy Desmet en Ine Pauwels vroegen aandacht voor spirituele noden in de ouderenzorg. Jan Vanwezer, dagelijks verantwoordelijke van het WZC De Wingerd, kwam vervolgens vertellen over de manier waarop ze in hun WZC met het hersteldenken aan de slag zijn gegaan; gevolgd door Jeroen Germonpré, teamcoördinator in Sint-Jozef te Munsterbilzen die zijn ervaringen over patiënt- en familieparticipatie op de afdeling ouderenpsychiatrie met ons kwam delen. De dag werd afgesloten met een getuigenis van enkele deelnemers van de ‘herstelgroep’ van de afdeling ouderenpsychiatrie van de PK Alexianen Tienen.

Doorheen de dag deden Marijke Schotsmans en Brenda Vanderbeke ons brein én ons lichaam wat bewegen door ons te laten kennis maken met de ‘Ronnie Gardiner- Methode’, een vorm van neurocognitieve training.

Met 210 deelnemers was het Auditorium van het Provinciehuis volzet. Uit de reacties van de aanwezigen bleek dat de dag erg gesmaakt werd en dat er tevens goesting was naar meer hiervan…en uitwisseling van ervaringen. Wordt ongetwijfeld vervolgd…