Vermaatschappelijkte GGZ (artikel 107-deel II)

Alexianen Zorggroep Tienen in het Diletti-netwerk GGZ volwassenen Leuven-Tervuren, subregio Tienen-Landen (ELZ), 100.000 inwoners

In 2010 deed de overheid een oproep om projecten in te dienen in het kader van de hervorming voor ‘een betere geestelijke gezondheidszorg voor de doelgroep volwassenen’ Het doel van deze hervorming is de ontwikkeling van een gemeenschapsgerichte geestelijke gezondheidszorg door de realisatie van zorgnetwerken en zorgcircuits.

De verschillende onderdelen van het zorgcircuit worden in een intensief samenwerkend netwerk beter op elkaar afgestemd zodat zorg, ondersteuning en begeleiding optimaal beantwoorden aan de concrete behoeften van personen met psychische problemen.

De wettelijke grondslag voor de hervorming werd gelegd binnen ‘Artikel 107’ van de ziekenhuiswet. Deze wet stelt het ziekenhuis in staat om een aantal psychiatrische ziekenhuisbedden af te bouwen, mits behoud van financiële middelen, die kunnen worden ingezet in een meer gemeenschapsgerichte GGZ. Binnen de eerste fase van deze hervorming van de geestelijke gezondheidszorg werd vooral de nadruk gelegd op de volgende accenten:

  • afbouw van psychiatrische bedden om in te zetten in de vermaatschappelijkte zorg;
  • zorg op maat;
  • continuïteit van zorg.

Op 1 januari 2019 lanceerde de overheid een tweede fase van artikel 107 in het kader van de vermaatschappelijking van de geestelijke gezondheidszorg. Deze wijzigingen werden voorbereid in de het najaar van 2018.

Voor de concrete uitwerking van fase II werd niet enkel gekeken naar de eigen beleidsdoelstellingen binnen AZT, maar ook naar beleidsdoelstellingen vanuit het volwassenennetwerk Diletti voor de regio Leuven-Tervuren. Ook de overheid deed een aantal voorstellen naar de verdere hervorming binnen de residentiële en ambulante GGZ. Door een verdere afbouw van ziekenhuisbedden wordt opnieuw de kans geboden om nog meer in te zetten op noden en wensen van mensen met psychische problemen, van familie en zorgpartners, naar een meer geïntegreerde zorg.

Doelstellingen vanuit het beleidsplan Alexianen Zorggroep Tienen

  1. kiezen voor de expertisecentra verslavingszorg en eetherstel
  2. beschikbaar stellen van expertise
  3. accent op intersectorale samenwerking
  4. kiezen voor ouderenzorg en geestelijke gezondheidszorg voor ouderen
  5. link met acute zorg
  6. benutten opportuniteiten psychotherapeutische deeltijdbehandeling
  7. herstelgericht werken via de inzet van ervaringsdeskundigen
  8. informeel netwerk actief betrekken in de zorg

Doelstellingen vanuit het beleidsplan van Diletti:

  1. inzetten van GGZ-expertise en ondersteuning van de thuiszorg
  2. crisis thuis opvangen
  3. maximaal thuis behandelen
  4. alternatieven voor thuis aan te bieden
  5. diensten aanbieden die empoweren
  6. niet alleen moet de patiënt klaar zijn voor de maatschappij,
  7. de maatschappij moet ook klaar zijn voor de patiënt.

Concrete uitwerking binnen AZT

Versterken van het mobiel team (functie 2b)

We willen voorrang geven aan het wegwerken van de wachtlijst voor het mobiel team: op dit ogenblik staan er 50 cliënten op de wachtlijst, met een gemiddelde wachttijd van 9 maanden. Zowel voor de doorverwijzers als voor het team is dit zeer frustrerend.

Het mobiel team wordt daarom uitgebreid met personele middelen en met extra psychiateruren. Door deze uitbreiding hebben we de mogelijkheid om cliënten maximaal thuis te behandelen. Ook de mogelijke aanwerving van een ervaringsdeskundige op teamniveau wordt onderzocht.

Conform de beleidsdoelstellingen vanuit Diletti en AZT willen we maximaal op maat van elke cliënt een intersectorale samenwerking met zorgpartners uitbouwen. Door meer netwerkgericht te werken en flankerend aanwezig te zijn aan de 1e lijn, biedt dit de mogelijkheid aan het mobiel team om meer hun core competenties in te zetten.

Oprichten van een mobiel crisisteam (MCT) (functie 2a)

Vanuit de overheid wordt een sterke uitbreiding van de mobiele crisiswerking gevraagd aan het netwerk Diletti. Er wordt dan ook een mobiel crisisteam opgericht in Tienen.  De focus ligt in eerste instantie op de ondersteuning van de spoedgevallendienst van RZ Tienen. Het mobiel crisisteam zal worden aangestuurd vanuit de afdeling algemene psychiatrie 1, waarbij verschillende personeelsleden van de afdeling om de 3 maanden zullen meedraaien in het mobiel crisisteam. In het kader van de aanmeldingsprocedure, de methodiek om crisissen thuis op te vangen en de registratie, gebeurt afstemming met het mobiel crisisteam van Leuven. Het mobiel crisisteam zal nauw samenwerken met het mobiel team. Afhankelijk van de evolutie op de wachtlijsten van het mobiel team, zal er meer kunnen worden ingezet in het mobiel crisisteam. Het aanbod vraaggestuurd inzetten vormt hier het uitgangspunt.

Oprichten van een mobiel outreachteam ouderen (MOTO) en ouderenexpertiseteam (OET) (functie 2b)

Ook voor de doelgroep van ouderen met GGZ-problemen willen we in de loop van 2019 een mobiel team oprichten als aanzet voor een ‘GGZ-netwerk ouderen’, met als doelstelling:

  • screening, assessment en indicatiestelling van de bredere psychische, fysieke en sociale noden bij de individuele oudere en mantelzorger
  • kortdurende begeleiding en/of therapeutische interventies
  • ondersteuning van zorgteams door middel van psycho-educatie, advies naar aanpak en indien nodig kortdurende (therapeutische) interventies
  • geven van opleiding en intervisie aan professionele zorgverstrekkers, waaronder huisartsen, thuiszorgdiensten, woonzorgcentra…

De opzet van het ouderenexpertiseteam is om een gespecialiseerde GGZ-visie en -deskundigheid in te brengen in de zorg voor personen met specifieke gerontopsychiatrische zorgnoden die de kennis, capaciteit of draagkracht van het bestaande netwerk overschrijden. Het ouderenexpertiseteam zet in op ‘interprofessionele samenwerking en netwerking’. Hierbij wordt een emancipatorisch proces beoogd, waarin essentieel wordt ingezet op bestaande krachten en sterktes bij de persoon en/of het netwerk.

Voor het mobiel outreachteam ouderen en het ouderenexpertiseteam zal een beroep worden gedaan op de expertise van team ouderenpsychiatrie (PK Alexianen Tienen) en de geheugenkliniek in RZ Tienen.

Acties mbt functie 1a en 1b, positieve beeldvorming/vroegdetectie…

Het ondersteunen van de eerstelijn vanuit de verworven GGZ-expertise vormt het uitgangspunt. In het najaar van 2018 werd het supportteam verder uitgerold in Campus Mechelsestraat (Leuven). Vanuit een proefproject van het RIZIV wordt over een periode van 2019-2022 de mogelijkheid geboden om eerstelijnspsychologische zorg te organiseren per GGZ-netwerk. Verder worden acties ondernomen in het kader van positieve beeldvorming en de uitwerking van een antistigmabeleid, evenals buurtgerichte zorg.

Acties mbt functie 3, rehabilitatiecentrum

Het rehabilitatiecentrum krijgt verder vorm vanuit een overkoepelend aanbod.

Acties mbt functie 5, specifieke woonvormen en verblijfsformules

Vanuit Hestia starten we op met een aanmeldingsteam, waarin verschillende functies zijn geïntegreerd voor oriëntatie, uitbouw van het netwerk en intersectorale samenwerking. Voor beschut wonen vindt een bevoegdheidsoverdracht plaats naar de Vlaamse overheid, waarbij de focus niet meer zal liggen op de huisvestingscapaciteit, maar op de begeleidingscapaciteit. Voor huisvesting zal er nauw worden samengewerkt met het Sociaal Verhuurkantoor en de Sociale huisvestingsmaatschappij.

Hersteldenken en ervaringsdeskundigen

De Alexianen Zorggroep Tienen zet verder in op herstelgericht werken door de inzet van ervaringsdeskundigen binnen de werking. Via een project van de Koning Boudewijnstichting hebben we de mogelijkheid om ervaringsdeskundigheid te implementeren in behandelteams, het netwerk en de maatschappij. Er wordt een gestructureerd aanbod uitgebouwd door ervaringsdeskundigen voor behandelteams en een inloophuis geopend, dat wordt gerund door ervaringsdeskundigen en toegankelijk is voor patiënten, familie, mantelzorgers, hulpverleners en de maatschappij.